ضریب پیمان یعنی چه؟ -پایگاه خبری پارس نماد

ضریب پیمان، نتیجه تقسیم مبلغ پیشنهادی پیمانکار (مناقصه گر) به مبلغ برآورد اولیه پروژه است. این ضریب به کارفرما کمک می کند تا پیمانکارِ برتر را از میان چند مناقصه گر انتخاب نماید.
ضریب پیمان فقط در پروژه های پیمانکاری کاربرد دارد؛ به همین دلیل به آن ضریب پیشنهادی پیمانکار نیز گفته می شود.
برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص قرارداد پیمانکاری و انواع ضرایب پیمان تا انتهای مقاله با پارس نمادداده ها همراه باشید.


شرایط عمومی و اختصاصی قرارداد پیمانکاری چیست؟

قرارداد پیمانکاری قراردادی است که صاحب پروژه، انجام خدمات مورد نیاز خود را با مبلغ و زمان معین به شخص دیگری واگذار میکند. این شخص، پیمانکار یا مقاطعه کار نام دارد و می تواند حقیقی یا حقوقی باشد.
پروژه پیمانی با موضوعاتی همچون برق، آب و فاضلاب، ساختمان و... تحت شرایط عمومی و اختصاصی برگزار می شود. شرایط اختصاصی پیمان با توجه به موضوع قرارداد و اوضاع و احوال طرفین متفاوت بوده و با توافق هر دو منعقد می گردد.
 شرایط عمومی پیمان، چارچوب و قوانین کلی حاکم بر همه قراردادها می باشد. این شرایط توسط سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور در نشریه 4311 نگارش شده است.

ارکان مهم شرایط عمومی عبارتند از:
- مبلغ برآورد اجرای کار: مبلغ برآورد، هزینه اجرای پروژه است که توسط کارفرما محاسبه می شود.
- مبلغ اولیه قرارداد: مبلغ پیمان یا مبلغ اولیه قرارداد همان مبلغ پیشنهادی پیمانکار به کارفرما است.
- مبلغ نهایی پیمان: مبلغی نهایی پیمان با توجه به تغییرات احتمالی، مدارک و مستنداتِ مختص به پروژه تعیین می شود.
- مدت قرارداد پیمان: پیمانکار، مدت قرارداد را با توجه به وضعیت آب و هوا، شرایط خاص پروژه و... اعلام می کند.
- متوسط کارکرد ماهانه: حاصل تقسیم مبلغ اولیه به مدت اولیه قرارداد است.
- ضریب پیمان: نسبت مبلغ پیمان به مبلغ برآورد اجرای کار است.

کاربرد ضریب پیمان در مناقصه

کارفرما از پیمانکاران واجد شرایط دعوت میکند برای انجام پروژه در مناقصه شرکت کنند. مناقصه گزار مبلغی را به عنوان برآورد هزینه تعیین می کند. هر کدام از پیمانکاران نیز مبلغ خود را پیشنهاد میدهند.
یکی از پارامترهایی که به کارفرما در انتخاب پیمانکار واجد صلاحیت کمک می کند، ضریب قرارداد پیمانکاری است. همانگونه که گفته شد این ضریب از حاصل تقسیم مبلغ پیشنهادی مناقصه گر به مبلغ برآورد پروژه بدست می آید. اگر حاصل به دست آمده از عدد یک کوچکتر باشد (MINUS)، به این معناست که پیمانکار درخواست تخفیف دارد. اگر این عدد بزرگتر از یک باشد (PLUS) یعنی مبلغ پیشنهادی پیمانکار افزایشی است. حالت سوم زمانی اتفاق می افتد که عدد به دست آمده مساوی یک باشد. در این وضعیت (NET) مبلغ پیشنهادی پیمانکار با مبلغ برآورد اولیه یکسان است.



انواع ضرایب پیمان
- ضریب پیشنهادی پیمانکار
ضریب پیمان یا ضریب پیشنهادی پیمانکار به دو حالت ضریب مینوس و پلوس تعیین می شود. ضریب مینوس به درصد تخفیفی گفته می شود که پیمانکار روی مبلغ پایه اِعمال میکند. مقدار این ضریب کمتر از یک است. ضریب پلوس اضافه درصدی است که پیمانکار روی قیمت پایه فهارس بها لحاظ میکند. مقدار ضریب پلوس از 0 تا 10 درصد متغیر است.
- ضریب بالاسری
ضریب بالاسری به هزینه ای گفته میشود که در ردیف فهرست بها و بودجه پیش بینی نشده؛ اما پیمانکار آن را به صورت غیر مستقیم پرداخت میکند. بنابراین برای جبران هزینه پیمانکاری روی پروژه لحاظ شده و از کارفرما دریافت می شود.
نمونه هایی از ضریب بالاسری عمومی: بیمه کارکنان، عوارض معادن، مالیات، تهیه اسناد، وسایل نقلیه.
- ضریب منطقه ای
مناطق مختلف ایران با توجه به ویژگی های جغرافیایی، برخورداری از امکانات و سایر پارامترها ضرایب متفاوتی دارند. ضریب هر منطقه نسبت به تهران سنجیده می شود. مثلا استانی که در مقایسه با تهران از لحاظ دسترسی به امکانات با چالش های مختلفی روبروست به هزینه های بیشتری نیاز دارد. بنابراین ضریب منطقه ای برای این استان اِعمال می شود.
- ضریب صعوبت
ضریب سختی کار یا صعوبت برای پروژه هایی که در مناطق صعب العبور و شرایط خاص هستند کاربرد دارد. این ضریب به منظور جبران هزینه های ناشی از سختی کار همراه سایر ضرایب وارد پروژه می شود.
- ضریب فصل
ضریب فصل یا ضریب پیشنهادیِ جزء، حاصل تقسیم مبلغ پیشنهادی مناقصه گر برای هر فصل به مبلغ برآورد کارفرما برای همان فصل است. کارفرما اقلام غیر پایه و پایه هر فصل را در صورت وضعیت های موقت و قطعی لحاظ می کند.
ضرایب فصل سه نوع هستند: ضریب فصل اقلام پایه، ضریب فصل اقلام غیر  پایه یا ستاره دار و ضریب فصل مجموع اقلام پایه و غیر پایه.
ضریب فصل در این شرایط کاربرد دارد: 1- صورت وضعیت های موقت و قطعی. 2- زمان افزایش یا کاهش مقادیر کار حداکثر تا 25 درصد مبلغ اولیه.
- ضریب طبقات
ضریب طبقات مربوط به پروژه های ساختمانی است. کارهای ساختمانی در طبقه همکف یا طبقات پایینی نسبت به طبقات بالاتر هزینه کمتری دارند. بنابراین برای جبران هزینه های صرف شده در طبقات بالایی، ضریب طبقات اِعمال می شود. معیار و استاندارد فهارس بها برای محاسبه قیمتها، طبقات همکف و زیر همکف هستند.
نکته: در صورتی که مساحت طبقات با یکدیگر متفاوت باشند، ضریب طبقات یکسان نیست. برای مثال اگر مساحت طبقه پنجم بسیار کمتر از طبقه اول باشد، واضح است که هزینه کمتری صرف می شود. در نتیجه برای طبقه پنجم، ضریب طبقات کمتر و ضریب ارتفاع اثرگذاری بیشتری خواهد داشت.
- ضریب ارتفاع
ضریب ارتفاع با توجه به طبقات ساختمان و سازه عمرانی تعیین میگردد. فهرست بها، قیمت های پروژه را تا ارتفاع 3.5 متر برای هر طبقه مشخص نموده. اگر ارتفاع طبقه از 3.5 متر بیشتر باشد سختی کار بیشتر است؛ در نتیجه ضریب ارتفاع نیز بیشتر خواهد بود.
- ضریب مصالح پای کار
مصالح پای کار مصالحی هستند که در زمان اجرای پروژه استفاده نشده اند. این ضریب مخصوص پروژه های موقت است و در نهایت به هزینه کلی پروژه افزوده می شود.
مصالح مشمول این ضریب عبارتند از:
    قطعات و بلوک های پیش ساخته سیمانی و بتنی
    قالب های مجوف ماندگار
    انواع پانل های دیواری مشبک عایق دار، سقف پانلی مانا، کف کاذب و دیوار
    عایق های پیش ساخته رطوبتی
    عایق های حرارتی و پلی استایرن منبسط شده
- ضریب تعدیل پیمان
ضریب تعدیل به علت تغییر هزینه قرارداد در طول پروژه های عمرانی وارد می شود. پروژه ها با توجه به نوع شاخص (تغییرات قیمت نسبت به دوران پایه) چند نوع ضریب تعدیل دارند. 
تعدیل ضریب=((کار انجام دوره شاخص) /(پیمان مبنای شاخص) -1) × 0.95


- ضریب تجهیز و برچیدن کارگاه
این ضریب مطابق پیوست چهارم فهرست بها به صورت موقت اِعمال می شود. ضریب تجهیز مربوط به زمان اجرای پروژه است. ضریب برچیدن کارگاه نیز مربوط به جمع آوری مصالح و برچیدن تاسیسات می باشد.

سخن آخر

ضریب پیمان برای هر پروژه متفاوت است و به صورت دائم یا موقت محاسبه می شود. هدف اِعمال این ضرایب در پروژه های ساختمانی این است که در نهایت برآورد هزینه کارفرما با هزینه اجرای پروژه مطابقت داشته باشد.
پیمانکاران محترم با ثبت نام رایگان در سایت پارس نماد میتوانند از مناقصات پیمانکاری برق، آب و فاضلاب و... بهره مند شوند.
مناقصه های امروز